Bazı insanlar bakar, bazıları da görür be Ağam.
İşte o gören bazı insanlara deneme yazarı denir.
Düz yazım tarzının her türünde olduğu gibi “deneme” türü de Tanzimat'tan itibaren (1860-1896) Edebiyatımıza girmiştir.
Nurullah Ataç’ın bunda ne kadar büyük payı var siz düşünün artık…
“Görüşme”, “söyleşi” anlamına gelen musâhabe yazıları deneme benzeri yazılardı o dönemlerde.
Daha sonraları bizim edebiyatımızda; Sabahattin Eyüboğlu, Suut Kemal Yetkin, Mehmet Kaplan, Nurettin Topçu, Cemil Meriç ve Salah Birsel deneme tarzının neredeyse aksakalı olmuşlardır.
Anlatmaya çalıştığım bölüm, bizim penceremizden görünenler.
Bizi etkileyen pencereden görünenlere bakalım bir de; bu türün ilk örneklerine daha çok Yunan ve Latin edebiyatlarında rastlamaktayız.
Eflatun’un “Diyaloglar” adlı eseri, Epiktetos’un “Sohbetler” isimli eseri bu işin galiba merdivenleri mesabesindedir.
Ve sonrasında bu konuda en büyük usta 16. Yüzyıl Fransız yazarı Michel de Montaigne çıkar sahneye (1533-1592). Bu büyük usta, kitabının ön sözünde derki cümle âleme: "Eğer mümkün olsaydı karşınıza anadan doğma çıkardım. Bu kitapta size asla bir şey kanıtlama iddiam yoktur. Elimden geldiğince size beni anlattım. Bana hak vermenizi ya da yargılamanızı istemiyorum." İşte bu sözler bir yerde deneme türünün en belirgin vasıflarına işaret etmektedir. Daha sonra İngiliz yazar Francis Bacon (1561-1626), Alman Edebiyatında R.Maria Rilke gibi sanatçılar da bu alanda kalem oynatan ünlü yazarlardır..
Olayı şöyle bir kez daha özetleyecek olursak, neymiş efendim; denemelerde ispat kaygısı olmayacakmış. Neymiş; doğallığı ön planda olacakmış. Neymiş; deneme yazarı adeta kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi bir üslup kullanacakmış. Şuna inanmalıyız deneme yazısının inandırıcılığı, deneme yazarının –herhalde- üslubuna bağlıdır. Deneme tarzı yazılarda yazar çoğu zaman kişisel düşüncelerini ortaya koyarken yazısını fazlaca uzun tutmamaya çalışır…
Deneme hemen her konuda yazılsa da, daha çok toplumu ilgilendiren konularda yazılır diyebiliriz rahatlıkla. Bir bakıma deneme konusu daha çok evrensel içeriklidir denebilir. Hatta bu konular amaç değil bir yerde araçtır deneme yazısı için.
Mustafa Cengiz
ŞİMDİ TAKIMA VEDA ZAMANI…
Ali Rıza Navruz
BİR ŞİİR KITABININ MISRALARINDA GEZİNTİ "YÜREĞİM SENDE KALMIŞ"
Mustafa Göçer
SU VE GIDA SAVAŞLARI YÜZYILI OLACAK!
Mustafa Cengiz CENK MEYDANI
ÜÇ FARKLI İSİMDEN SEÇİM YORUMU…
Faruk Ergan
SEVSİNLER SENİ..!
Mustafa Temizer
SEÇİMDE FARKINDA OLDUK - OLMADIK
İbrahim Pekbay
VEDA ZAMANI GELMİŞTİR…
Ömer Faruk Kotay
KUTLU OLSUN!
Süleyman Kocabaş
YABANCI İLİM ADAMLARI
Ahmet Sıvacı
SİZLERDEN UTANIYORUM, UTANACAĞIM ( 2 )
