Son yıllarda bilim dışı uygulamalar nedeniyle dibe vuran Türkiye’nin ekonomik yapısının, 14 Mayıs 2023 gününde yapılacak seçimde değişmesi beklenen yeni iktidar tarafından nasıl düze çıkartılacağı hemen her ortamda tartışılmaktadır.
Vatandaş, yaşanan ağır enflasyon karşısında her geçen gün daha da yoksullaşmaktadır. Bu durum da elbette sürdürülebilir bir durum değildir.
Çözümü var mı?
(Ben, üretimin sanayi tarafını pek bilmem ancak genel prensipler itibarıyla üretimde de geçerli olan kurallar vardır ve ben bu kurallar içinde anlatmaya çalışacağım.)
Elbette var, kısa zamanda olmayabilir ama var.
Amasız, fakatsız, lâkinsiz “Üretime” yönelmektir. Elbette yapılacak üretiminde başıboş olmaması, bilim ışığı altında yapılması zorunludur. Aksi takdirde fayda yerine hem üreticiye, hem de tüketiciye zarar verecek boyutlara ulaşabilir.
Üretimin doğru ve verimli yapılabilmesi için olmazsa olmaz birinci kural, devlete karşı güven duyulmasıdır. Diğer bir anlatımla, kendisine yönetmesi için belli süreliğine yetki verilen iktidarlara güvenirken, devletin devamlılığı esasının da gözden kaçırılmaması gerekir.
Bu ne demek?
Birincisi; toplum, öncelikle hukukun üstünlüğü ilkesi içinde işleyen bir yargının var olduğunu bilmeli.
İkincisi; her yıl revize edilebilirliği olan beş yıllık üretim planlamaları yapılmalı. Hangi üretici, nerede ne kadar hangi ürünün üretecek, bu önceden bilinmeli. Dahası, kaça mal edeceğini ve makul kar payı ile kaça satacağını da bilmeli.
Başta da belirttiğim gibi ben tarımsal üretim boyutunda düşündüklerimi ifade etmek istiyorum.
Öncelikle, bilinmeyen bir nedenle kapatılan “Devlet Planlama Teşkilatı” yeniden kurulmalıdır. Ve bu teşkilat uzman, liyakatli elemanları eliyle, tarım ve hayvancılığın her aşamasında üretimin nasıl yapılacağı, ürün çeşitliliği ve bölgeler ile belirlenmeli, üretici buna göre yönlendirilmelidir.
Üretim aşamasında devlet desteklemelerine önem verilmeli ancak verilecek desteklerin yerinde kullanılıp kullanılmadığı, yani üretim için kullanılıp kullanılmadığı da denetlenmelidir.
Bu noktada, üretim girdilerinin öncelikle yerli olmasına özen gösterilmelidir.
Üreticinin ürettiği ürünleri alacak kurumların, yani tarım satış kooperatiflerinin verimli şekilde çalışacağı şekilde yeniden ayağa kaldırılmalıdır.
Kooperatifi olmayan üreticiye, kooperatif kurması için destek verilmeli, yol gösterilmelidir.
Et ve Balık Kurumu, Toprak Mahsulleri Ofisi ile Rize’de Çaykur, Giresun’da Fiskobilik, Samsun’da Karadenizbirlik, Edirne’de Trakyabirlik, Bursa’da Marmarabirlik, İzmir’de Tariş, Antalya’da Antbirlik, Mersinde Yerfiskobirlik ve Bal Kooperatifi, Adana’da Çukobirlik ve Gaziantep’de Güneydoğubirlik yeniden ve etkili şekilde işler hale getirilirken, gerekli olan diğer üretim alanlarında da aynı şekilde kooperatifleşme sağlanmalıdır.
Tarımsal üreticiler için yeteri kadar ziraat mühendisi, hayvan üreticileri için yine yeteri kadar veteriner hekim, teknisyen tahsisi edilmeli, üretim, onları denetiminde, sonuçları raporlanabilir şekilde yapılmalıdır.
Üretimi planladık, peki bundan sonra ne olacak?
Elbette üretimden elde edilecek ürünlerin tüketiciye ulaştırılması, ihracatın yapılabilir olması gerekir ki, üretimin faydaları görülebilsin.
Tüketiciye ulaşmasında, yukarıda da belirttiğim gibi kooperatiflerin işlevleri çok önemlidir.
İhracatta ise yine devlet desteği olmazsa olmazdır.
Şimdi şu noktaya dikkat edelim…
Üretici, ürettiği üründen kazanacağı makul kar payının bir bölümü ile üretimde yenileşmeye ve geliştirmeye aktarırken, kalanı da elbette birikim, geleceğin sermayesi olarak bir kenara koyacaktır.
Böylelikle üreticinin kazancı, bir şekilde ekonomide geri dönüşüm içine girecek, her sektör bu geri dönüşümden fayda sağlarken, kendi kazancını da aynı şekilde ekonominin içine sokacaktır.
Böylelikle ekonomide nakit akışı sağlanmış, toplumun tüm katmanları, gelişim içindeki kazançtan kendilerine de bir pay çıkarmış olacaktır.
Ekonomi bilim içindeki diğer unsurların da birleşmesi ile ülken parası değer kazanırken, eşit ve hakça kazanç ile toplum refaha kavuşacaktır.
XXX
Değerli okurlarım…
Ben, “Ekonomist” unvanlı birisi değilim.
Ancak 57 yıllık çalışma hayatım içinde bana öğretilen ve benim de öğrendiğim ekonominin kurallarının, basitçe böyle olmasının daha gerçekçi olacağını söylemektedir.
Bu konuda beni yetiştirenlerin isimlerini tek tek vermek isterim ama kendilerinden izin almadım. Ancak en baştaki kurumun adını verebilirim.
Rahmetli Hüseyin Cahit Aral Ekibi ile o ekibin içinde başlamış olmamdır.
XXX
Diğer yandan üretimden sonra dağıtım ve satış, üretimin ayrılmaz bir parçasıdır.
Elbette bunun da bilinçli, programlı doğru yapılması da zorunludur.
Bu konu ise, üretim kadar önemli ve ayrı bir yazı konusudur.
Belki daha sonra yazabilirim.
Mustafa Cengiz
YENELİM DÜĞÜN OLSUN, YENİLİRSEK DÜĞÜM OLURUZ!
Mustafa Cengiz CENK MEYDANI
BUNU MU İSTİYORSUNUZ?
Faruk Ergan
ZİMMET SUÇU
İbrahim Pekbay
BİR TUTAM ARPA…
Osman Karakebeli
YALNIZ KALABALIKLAR
Mustafa Göçer
GÜZEL BİR İNSANLA BİR FİDAN DİKMEK EN GÜZEL DOĞA YÜRÜYÜŞÜNDEN DAHA GÜZEDİR.
Ali Rıza Navruz
TÜRKÜLERIMIZ
HASAN ÇİFTÇİ
KÖY ENSTİTÜLERİ
Ahmet Sıvacı
BEN Mİ YAPTIM BÜTÜN BUNLARI?
İhsan Görücü
YAPAY DOSTLARI GEÇ
